Diyojen
Diyojen ( M.Ö. 411 - 324)
HAYATI
Sinop’ta dünyaya gelmiştir. Babası Sinop’tan sürüldüğü için babasıyla
birlikte Atina’ya yerleşmek zorunda kalmıştır. Tarihte Sinoplu
Diogenes (Diyojen diye okunur) diye ün yapan bu Kinik
filozofun MÖ. 411 ya da 412 yılında doğduğu söylenmektedir.
Kalpazan olarak sürülen babasının asıl mesleği kuyumculuktur.
Ancak parayı çok sevdiğinden kalpazanlıkla uğraşmaktaymış...
Diogen, Atina’da umduğunu bulamamış, babası ile çok sıkıntı çekmiş, sefalet içinde yaşamıştır. Hantishene’i tanımadan önceki hayatı sefalettir, açlık, rezillik ve korkunç sıkıntılarla ilgili günlerin anıları içindedir; dostsuz, arkadaşsız ve himayesiz kalan bu kişi farelere imrenecek kadar yokluklar içinde kalmış, bir gün yiyecek bulmak için koşturan bir fareyi görünce: ” hele bak bu hayvan Atinalıların mutfağına girmeyi biliyor da ben onların sofralarına oturamamak talihsizliğindeyim” diye bağırmıştır. Ve o andan itibaren hayvanların yaşamını doğaya daha uygun bularak onların yaşamına özenmiş. Bu arada Antishene’in doğaya uygun yaşama çağrısını işitmiş ve ona kolmuştur.
Diogen bir sürgündü, kötü bir suçla suçlanmış bir adamın oğlu idi, her yerde ve herkes tarafından itilmiş, terzil edilmiş, hakaret ve istihkarla karşılaşmış; sefaletin her çeşidini tatmıştır. Onda güçlü bir irade, kararlılık ve cesaret vardı. Üstelik çok iyi konuşuyordu, üstün ve pırıl pırıl bir zekaya sahipti. Bütün bunlar Antishene’in bu öğrencisine kendi felsefe ve öğretisini telkin, onu eğitmek için yeterlidir.
Özel hayatında fakirlikten başka bir şey yoktu. Çok zaman kirli ve pis elbisesi ile ayrıca köpek derisine benzeyen mantosu ile dolaşır, geceleri heykel diplerinde ve sokak köşelerinde yatardı. Bir keşkülü, bir fıçısı ve bir sopası vardı. Fıçının içinde yaşaması herkesi şaşırtıyor, kendisine sual soranlara da köpek olduğunu söylüyordu. Fıçısından başka bir de çanağı vardı, başka eşya kullanmıyordu. Fakat bir gün bir çeşme başında avucu ile su içen bir çocuğu görünce, elindeki maşraba çanağı kırıp attı ve bu çocuk bana fazladan eşyam olduğunu öğretti diye söylene söylene uzaklaştı.
Diogen aşırı gururlu bir insandı ve herkesi küçümserdi. (!) Sıradan insanlardan nefret eder ve hepsini o derece küçük görürdü ki, bir öğle vakti elinde fener “bir adam arıyorum” diye bağırarak Atina sokaklarında dolaşmış, böylece Atina’da adam görmediğini anlatmak istemiş. Her şeye rağmen Atina’da sayılan bir insandı, krallar bile onun ilmine, zekasına ve kişiliğine hürmet ederlerdi. Corinth’e gelen Büyük İskender, Diogen’i ziyaret etti ve bir dileği olup olmadığını sordu. O ise bu soruya “evet var, gölge etme başka ihsan istemem” yanıtını verdi.
Kış günleri çıplak ayaklarla karlar üzerinde dolaşır, donmuş heykelleri kucaklar, vücuduna zulüm ederdi. Eflatun (Plato), ona Çılgın Sokrat (Socrates) derdi. Servet ve varlık düşmanı idi ve bunların erdeme (ahlakın övdüğü iyilikçilik, acıma, alçak gönüllülük, yiğitlik, doğruluk gibi niteliklerin adı, fazilet - virtue) ters düştüğünü iddia ederdi. Zamanın felsefe (madde ve yaşamayı ve bunların dünya, toplum, ruh gibi türlü belirtilerini neden, ilke, amaç bakımından inceleyen zihin çalışması ve bu çalışmanın verimi. 2. Görüş, düşünce sistemi - philosophy) okullarına da dokunmaktan çekinmeyen çekinmeyen bir tabiata sahipti. Günün hatiplerine “zamanın uşakları” tabirini uygun görür, Eflatun’un öğretimine “zaman kaybettirme” derdi.
Çok güzel konuşan, üstün zekası ile herkesi etkileyebilen bu ünlü Kinik filozof bütün gariplik ve anormal hal ve tavırlarına rağmen saygı görmüş ve ölümünden sonra Korintoslular adına bir sütun, Sinoplular da bir heykelini dikmişler, onun adını ve anısını yaşatmışlardır.
Diogene, MÖ. 324 yılında Korintkos’ta ölmüş.
DIOGENE’IN FELSEFESI :
İnsan için iki disiplin kabul ediyordu:
Ruh disiplini,
Beden disiplini.
Ona göre beden disiplini jimnastikle elde edilebilirdi. Ruh ise ancak erdem ile gelişebilirdi. Erdemin ne olduğunu araştırmış onun doğaya uygun yaşamak olduğunu bulmuştu. Yani bir insanın erdemli olabilmesi için doğaya uygun yaşaması gerekmekte idi. Bu ise olabildiğince arzu ve ihtiyaçları azaltmak, hatta kaldırmaktan ibarettir. Bu nedenle refah, nezaket, güzel sanatlar ve bilim cezalanmaları gereken fazlalıklardır; zenginlik, asalet, onur iğrenilecek şeylerdir. Din ve kanunlar politikanın icatlarıdır. Evlenme, mülkiyet kaldırılması gereken fazlalıklardır. Zira doğa hükümetinde her şey ortaklaşadır. Servet, kadınlar, çocuklar, hepside öyleliktir.
DIOGENE’DEN SÖZLER :
Gök aleminden söz eden bir adama:
- Gökten ne zaman geldin?
diye sorarak ancak görülebilen ve mevcut şeylerden söz edilebileceğini, bunun dışında hiçbir hakikatten bahsedilemeyeceğini kanıtlamak ister.
Kendisinin vaktiyle kalpazanlıkla uğraştığını hatırlatanlara:
- Evet, bir zamanlar sizlere benzemem lazım gelmişti. Fakat şimdi, siz benim olduğum hale asla gelemezsiniz.
diye cevap vermiştir.
Atina’da bir okula girdiği zaman, orada öğrencilerden başka birçok heykellerde gördüğünde, öğretmene dönerek:
- Ooo, tanrıları da sayarsak epey öğrenciniz var.
der.
Fakirliğine dokundurmak isteyen birine:
- Zengin olunursa istenildiği zaman, fakirlikte ise güç yettiği zaman.
yanıtını verir.
Kendisini iyi döşenmiş bir eve götüren bir adam “bir daha yerlere tükürmemesini” tembihlemeye kalkınca Diogene derhal adamın yüzüne tükürmüş ve
- buradan daha kirli bir yer bulamadım
yanıtını vermiştir.
